Altınyayla Merkez Camii

1. Tonus Merkez Camii

   

   Bu camii daha önce Tonus Köyü (Bugün Altınyayla İlçesi)olarak bilinen yerleşim merkezinin ilk camiidir .Bu Camii merkez camii olarak bilinmektedir Merkez camiinin yapım tarihi camideki kitabeden tercüme ile Tarihi-temhir 1331,Tarih-i inşa 1317 belirtilmektedir .Merkez Camii 1893 tarihinde Altınyayla Eşrafından Subaşılar kabilesinden Ebu Seyif oğlu Ahmet Ağa tarafından o zamanki adı ile Sivaslı Mahmut ve Müştak ustalara yaptırıldığı cami direğindeki yazıdan ve kitabeden okunmaktadır.Altınyayla eşrafından Molla Yusuf,Hacı Salman ve Sivaslı Müştak namlarındaki çıraklarında çalıştığı belirtilmektedir..Bugünkü cami taş duvarlı taban ve tavanı ahşap durumdadır.Dört ana direk üzerine kurulu tavanı ahşap oyma ve boyama işlemeli caminin kıble yönünde dört köşeli üç penceresi vardır.Pencerenin birisi mihrap üzerindedir.Mihrabı taş duvar içine oyma ve sıvamalıdır.minberi ise ağaç oyma ve mahalli imkanlarla meydana getirilen yapma tabii boyalarla boyalı süslemelidir.Mihrap yedi basamaklı seyyar kapısının üstünde ve tepesinde ağaç oyma hilalleri bulunan bir şekildedir.Caminin iç kısmında fevganası vardır fevgana atmış kişilik olup ön cephesi ağaç oyma ve parmakcaklı ustaların kendi üslupları ile ve elde edilmiş boyalarla boyalıdır.Doğu cephesinde iki,kuzey cephesinde iki penceresi vardır.caminin giriş kapısı kuzeydedir.İç kısmındaki ana direklerden giriş de orta kısımdaki sağdaki direkte ağaç ağaç oyması olarak:”Tamam oldu mescit Rihaalülillah Hüda’nın izniyle yaptım bunu billah,Yarlığısın mahsudu Allah, Muştak-ı , Selman-ı hem dahi lillah 1317,1331”yazılıdır.Sonraki direkte de eski yazı ile bir kitabe vardır.Ancak bunu okuyup anlayan bulanmadığından burada açıklaması yazılmamıştır.Tavan ortasında çok güzel ve ortadan kenara doğru geometrik bir şekilde dairemsi genişleyen bir oyma süs kabartması bulunmaktadır.Bu kabartma süsten aşağıya kandil sarkıtılmıştır.Ancak günümüzde elektrik olduğundan bu kandilin yerine avize takılmıştır.Tavana iki kademeli yükselen oyma ve boyama süslerle ahşap bir özelliğe sahiptir.Caminin batısında önceden mektep olarak kullanılan bir kısım vardır ve kapısı caminin içine açılmıştır.Fevgana çıkışı caminin içindedir,9basamaklıdır.Camiye girmeden önce antre vardır ve buranın kapısı da kuzeyden bahçeye açılmaktadır.Bu kısımdan batıdan minareye çıkılan kapı vardır.Minare taş ve 58 basamaklıdır.Camii yaklaşık olarak 400-500 kişiye hizmet edecek durumda ve fevgana 60 kişi alacak durumdadır.Camii’nin köy tüzel kişiliğine ait olduğu söylenmektedir.Camiinin tarihi özelliğini öğrenen Vakıflar Müdürlüğü Camii de inceleme yapmış ve camiinin tarihi değere haiz halı ve kilimleri ile ilgili tespitler yapmıştır.Hatta camiinin resmi malikleri tespit edilememiş ve bilinmemektedir.Hatta Altınyayla Aydın Mahallesi Muhtarlığının Şarkışla Sicil Müdürlüğü’ne verdiği 15 Aralık 1988 tarihli dilekçesinden “Koruma Kültür Varlığı”olarak tescil ettirildiği anlaşılmaktadır.Bunun tesciline dair Sivas Valiliğinin (Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü) 05 Aralık 1988 gün ve 338-114/3690sayılarından anlaşılmaktadır.
   ESERİN BULUNDUĞU YER : Merkez Camii
   NEV’İ : Sülüs
   HATTATI : Hafız Abdülkadir
   TARİHİ : 1331
   ÖLÇÜSÜ :
   OKUNUŞU :
   Zehi cami dar-ı ibadetgâh behişt asa – Nazar kıldıkça inşana letafet bahş eder maşa
   Münasip resm eyle üstadı Cuş tarh-ı bina kılmış – Arusi nev gibi bir zibü zinet eylemiş icra
   Mururı vakitle bu inhidama mail olmuştu – Bakub eşrafı Tonusddan Ahmet aga eyledi inşa
   O zata ruz-ı mahşerde şefi destgir olsun – Çerag-ı mescid-i mihrab-ı minber namıdır taha
   Saladır ehl-i islama ibadetgaha gelsünler – Edayı farz eyle gufran-ı Hakka eyleyüp ilca
   Hulus-ı hiffet-i cevherle dedi inşası tarih – Kabülü kadrevüd secdeğahı millete nida
   Nazmehu Ömer Hulusi İbni el hac Hasan Efendi alatini’l – mütevattına bi’l-ecri hehan afallahu anhüma Tarih-i temir 1331 – Tarih-i İnşa 1317
   Ketebehü’l-hakıru’l-fakir el-Hafız Abdulkadir Fethi bi hakkâk-ı Sivasi
   Ne hoş bir cami, süslü cennet ibadeti yeri
   Baktıkça insana dilediği kadar hoşluk bahşeder
   Münasıp bir şekilde resmederek coşgun ve görkemli bir bina yapılmış
   Yeni bir gelin gibi süs, ziynet icra edilmiş
   Zamanın geçmesiyle yıkılmaya yüz tutmuştu
   Bunu görüp Tonus eşrafından Ahmet Ağa yaptırdı
   O kişiye mahşer gününde yardımcı, şefaatçi olsun diye
   Mescidin mihrabı, minberi Taha’nın namıdır
   Ehl-i İslama çağrı yap, ibadethaneye gelsinler
   Farz eda ederek hakkın gufranına sığınarak
   Özü onurlu bir ihsasla inşasına tarih düştü
   Kabul olsun…?... milletin secdegahı nida
   Bunu Alat’lı olup Acerhehan’a yerleşen el-Hac Hasan Efendi oğlu Ömer Hulusi namzetti.(Allah her ikisinide affetsin)
   İnşa Tarihi:1317,Yazılış Tarihi:1331
   Bunu Sivaslı Hakkak el Hakir ul Fakir el-Hafız Abdülkadir Fethi yazmıştır.